Bir ya da birkaç tırnağınızda aşağıdaki belirtiler varsa tırnak mantarı oluşmuştur diyebiliriz:

• Kalınlaşma
• Kolay kırılma, ufalanma veya pütürleşme
• Şekil bozukluğu
• Matlaşma, parlaklığını yitirme
• Tırnak altındaki yapısal bozukluk nedeniyle koyu renk oluşması

Enfeksiyon kapmış tırnaklar, tırnak yatağından ayrılabilir (onikolizis durumu). Parmak uçlarında ağrı ve biraz da olsa kötü koku mantarın belirtileri arasındadır.

Ne zaman doktora görünmeliyiz?
Kişisel bakım aşamasının yetersiz kalması durumunda doktorunuza ya da ayak sağlığı uzmanınıza başvurabilirsiniz. Şayet diyabet hastası iseniz mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Tırnak mantarı enfeksiyonlarına genellikle dermatofit mantarlar neden olur. Mayalar ve küfler de tırnak mantarı enfeksiyonuna yol açabilir.

Mantar nedir?
Mantarlar, hayatta kalmak için güneş ışığına ihtiyaç duymayan mikro organizmalardır. Bazı mantarlar yararlı olabildiği gibi bazıları hastalık ve enfeksiyona neden olur. Mantarlar:

• Yüzme havuzları ve duş gibi sıcak ve nemli ortamlarda yaşarlar.
• Gözünüzle göremeyeceğiniz kadar minik bir kesikten ya da tırnak ve tırnak yatağı arasındaki küçük bir aralıktan girerek derinizi istila edebilirler.
• Tırnaklarınız sık sık, sıcak ve nemli koşullara maruz kalıyorsa probleme neden olabilir.

Ayak tırnakları ve el tırnakları
Tırnak mantarı elden ziyade ayak tırnaklarında daha sık oluşur, çünkü:

• Ayak tırnakları genellikle, mantarların gelişebileceği karanlık, sıcak ve nemli ayakkabılar ve çoraplar içinde durur.
• Ayak parmaklarındaki kan akışı el parmaklarına nazaran daha azdır bu da vücut bağışıklık sisteminin o bölgedeki enfeksiyonu tespit edip yok etmesini güçleştirir

Tırnak mantarına yakalanma riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

• İleri yaş, kan akış hızındaki yavaşlama, mantara uzun yıllar maruz kalmış olma ve daha yavaş uzayan tırnaklar
• Yoğun terleme
• Erkek olmak (özellikle ailede tırnak mantarı geçmişi varsa)
• Nemli ortamlarda, barmenlik ve temizlik gibi ellerinizin sürekli ıslak kaldığı işlerde çalışmak
• Havalandırmaya engel olan ve teri emmeyen çorap ve ayakkabı giymek
• Tırnak mantarı olan birisiyle yaşamak
• Yüzme havuzları, spor salonları ve duş odaları gibi nemli ortak alanlarda çıplak ayakla yürümek
• Ayak mantarı olması
• Sedef hastalığı gibi küçük bir deri veya tırnak yaralanması veya farklı cilt hastalığı olması
• Diyabet, dolaşım bozukluğu, zayıf bağışıklık sistemi veya çocuklarda Down sendromu

İlerlemiş bir tırnak mantarı ağrı verebilir ve tırnaklarınızda kalıcı zarar oluşmasına neden olabilir. Hatta aldığınız ilaçlar, diyabet ve diğer özel durumlar nedeniyle bağışıklık sisteminin baskılanması söz konusu ise ayağın da ötesinde ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.

Diyabetiniz varsa ayaklarınızdaki kan dolaşımı ve sinir kaynağı azalmış olabilir. Aynı zamanda bakteriyel cilt enfeksiyonu (selülit) riski de daha fazladır. Dolayısıyla ayaklarınızdaki küçük bir yaralanma – ayak mantarı dahil – daha ciddi enfeksiyonlara yol açabilecektir. Şayet diyabetiniz varsa ve tırnak mantarı başladığını düşünüyorsanız mutlaka doktorunuza görünmelisiniz.

Aile hekiminize ya da pratisyen bir hekime başvurabilirsiniz. Bazı durumlarda cilt hastalıkları konusunda uzman bir dermatolojist ya da ayak hastalıkları konusunda uzman bir podiatriste görünmeniz gerekebilir.
Doktor ile görüşmenizden tam verimi almak için randevuya hazırlıklı gitmek iyidir.

Hazırlık için neler yapılmalı?

• Belirtilerin listesini yapın, tırnak mantarı ile ilgisi olmayan belirtileri de dahil edin
• Önemli kişisel bilgilerinizin listesini yapın, büyük stres durumları ve henüz gerçekleşmiş yaşam tarzı değişiklikleri dahil
• Kullandığınız tüm ilaçların listesini yapın, vitaminler, gıda takviyeleri dahil
• Soracağınız soruların listesini yapın

Tırnak mantarı için aşağıdaki soruları hazırlayabilirsiniz

• Bu belirtilerin ortaya çıkmasının ana nedenleri nelerdir?
• Tırnak mantarı oluşmasının diğer nedenleri neler olabilir?
• Yaptırmam gereken testler var mıdır?
• Tedavi için en iyi yöntem nedir?
• Önerdiğiniz temel tavsiyelerin alternatifi neler olabilir?
• Bu konuda önerebileceğiniz herhangi bir bilgi kaynağı, yazılı doküman var mıdır?

Aklınıza gelen diğer soruları da sormaya çekinmeyin

Doktorunuz ya da ayak sağlığı uzmanınız muhtemelen öncelikle tırnaklarınızı muayene edecektir. Tırnak altından doku örneği alınıp enfeksiyona neden olan mantarın türünü anlamak için laboratuvara gönderebilir.

Sedef gibi bazı hastalıklar, tırnak mantarı görüntüsü verebilir. Maya ve bakteril gibi mikroorganizmalar da tırnaklara bulaşabilir. Nedenini bilmek tedavide en iyi yöntemin belirlenmesini sağlar.

Kişisel bakım yöntemleri çare olmadıysa doktorunuz ilaç ve diğer yöntemlerin kombinasyonundan oluşan bir tedavi önerebilir. Mantar vakalarında erken dönemde iyileşme belirtileri görülse de enfeksiyonun tekrar etmesi muhtemeldir.

İlaçlar

• Ağız yoluyla alınan mantar ilaçları. Doktorunuz ağızdan alınacak bir mantar ilacı yazabilir. Çalışmalar en etkili tedavinin terbinafin (Lamisil) ve irtakozanol (Sporanox) olduğunu göstermektedir. Bu ilaçlar enfeksiyonsuz bir şekilde yeni tırnağı büyümesine ve yavaş yavaş enfekte olmuş tırnağın yerini almasına yardım eder.
• Bu tür ilaçları genellikle 6 ile 12 hafta arasında alırsınız. Fakat nihai sonucu yeni tırnak tamamen büyüyene kadar göremezsiniz. Enfeksiyonun tamamen ortadan kaldırılması için en az 4 aylık bir süre gerekir.
• 65 yaş üzerindeki kişilerde bu tür ilaçların tedavide başarı oranı daha düşüktür. Tedavide başarı oranı hem oral hem de topikal antifungal terapilerinin kombine bir şekilde uygulanması ile artırılabilir.
• Oral antifungal tedavilerde cilt döküntüsü ve karaciğer rahatsızlıkları gibi yan etkiler görülebilir. Belirli aralıklarda kan testleri yaptırarak bu tür ilaçlara karşı durumunuzu kontrol edebilirsiniz. Doktorlar bu tür ilaçları karaciğer hastalığı ya da konjestif kalp yetmezliği olan veya belli ilçları alan hastalara tavsiye etmemektedir.

• Medikal Ojeler. Doktorunuz siklopiroks (penlac) adı verilen antifungal bir tırnak ojesi tavsiye edebilir. Bu ojeyi enfekte olan tırnağın üzerine ve tırnağı çevreleyen deriye günde bir kere uygularsınız. Yedi gün sonra, ojeyi kazıyıp alkolle temizledikten sonra uygulamaya yeniden başlamalısınız. Bu tür medikal ojeleri bir yıl boyunca her gün kullanmanız gerekebilir.

• Medikal Tırnak Kremleri. Tırnak mantarı hastalığında önemli bir tedavi de medikal tırnak kremleridir. Bu tür kremler tırnak dokusu inceltilerek uygulandığında direkt etki sağlar. Bu uygulama yöntemi ilacın sert tırnak dokusu altında yatan mantara ulaşmasını sağlar.
• Çok ince tırnaklar için reçete gerektirmeyen ve üre içeren losyonlar kullanılır. Ayak sağlığı uzmanınız tırnak yüzeyini hijyeni ortamda özel freze uçlarıyla incelterek tedaviy edebilir.

Cerrahi ve diğer uygulamalar

• Tırnak çekimi : Tırnak enfeksiyonunuz oldukça ileri düzeyde ise ve şiddetli ağrı duyuyorsanız doktorunuz tırnağınızın çekilmesini önerebilir. Çekilen tırnağın yerine genellikle yeni bir tırnak çıkacaktır. Fakat bu tırnak oldukça yavaş çıkar ve tamamen eski halini alması bir yıllık bir süreyi bulabilir.
• Bir çok uygulamada cerrahi müdahale tırnak yatağını da iyileştirmek için ciclopirox ile desteklenir.

• Laser ve ışık terapileri : Hala çalışma aşamasında olmakla birlikte bu yöntemlerde ilaç takviyesi ile ya da ilaçsız olarak tırnaklarınızın gelişmesine yardımcı olabilir. Bu tür yöntemlerin dezavantajı maliyetli olmasıdır.

Mantarlı tırnaklarınızın ev ortamında bakımını yapabilirsiniz:

• Reçete gerektirmeyen mantar giderici ilaçlar kullanabilirsiniz. Bu ilaçları eczanelerde kolaylıkla bulabilirsiniz. Tırnağınızın üzerindeki beyaz lekeyi törpüleyin, tırnaklarınızı suyla yıkayın ve kurulayın ve bu kremleri uygulayın.
• Şayet tırnak mantarı ile birlikte ayaklarınızda da mantar varsa, ayak mantarına medikal pudra ve sprey uygulayın. Ayaklarınızı daima temiz ve kuru tutun.

• Vicks VapoRub uygulayın. Bir çok hasta Vicks Vaporub ile başarıya ulaşmıştır. 18 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada %56’sının kısmi olarak semptomlarının iyileştiği görülmüştür.Bu yöntemi kullanmak için küçük bir miktar ürünü pamuklu çubuk ile günlük olarak uygulayın.

• Tırnaklarınızı kesin ve inceltin. Bu yöntem tırnak üzerindeki baskıyı azaltarak ağrıyı hafifletir. Bu yöntemi bir mantar önleyici krem kullanmadan önce yaparsanız aynı zamanda kremin alt tabakalara nüfuz etmesini de sağlarsınız.
• Tırnaklarınızı kesmeden ya da inceltmeden önce yumuşatın. Bunu şu günlük rutin ile yapabilirsiniz: Mantarlı tırnaklara üre kremi sürün, bir bandaj ile sarın ve sabahları sabunlu su ile yıkayın. Tırnak yumuşayıncaya kadar tekrarlayın. Tırnak kenarlarındaki deriyi vazelin ile koruyun.
• Şayet ayaklarınızdaki kan akış hızınızın zayıf olması gibi bir şikayetiniz varsa ve tırnaklarınızı kesemiyorsanız tırnaklarınızı düzenli olarak ayak sağlığı uzmanlarına kestirin.

Aşağıdaki alışkanlıklar tırnak mantarının önlenmesi ve enfeksiyonun tekrarlanmaması için faydalıdır:

• El ve ayaklarınızı düzenli olarak yıkayın ve tırnaklarınızı kısa ve bakımlı tutun. El ve ayaklarınızı su ve sabunla yıkayın, durulayın ve parmak araları dahil özenle kurulayın.
• Tırnaklarınızı düz kesin ve kalınlaşmış kısımları incelttirin.
• Ter emici çoraplar giyin : Ayaklarınız terlemeye meyilli ise sık sık çorap değiştirin. Nemi kurutan malzemeden yapılmış çoraplar tercih edin.
• Nemi azaltan ayakkabılar tercih edin. Ayakkabılarınızı uygun aralıklarla çıkarmanız ya da açık uçlu ayakkabılar giymeniz de yardımcı olur.
• Eski ayakkabıları giymeyin. Eğer mümkünse eski ayakkabı giymekten kaçının ya da bu tür ayakkabıları dezenfekte ederek kullanın.
• Mantar önleyici sprey ya da pudra kullanın. Ayaklarınıza ve ayakkabı içine sıkın.
• Lastik eldiven kullanın. Ellerinizin suyla aşırı temasını önleyin.
• Tırnak kenralrındaki deriyi kesmeyin. Bu bakterilerin deri ve tırnaklarınıza nüfuz etmesine yol açar.
• Herkesin ortak kullanımında olan alanlarda çıplak ayakla dolaşmayın. Havuzda, duşta ya da soyunma odalarında terlik giyinin.
• Ayak sağlığı merkezine gidin. Hijyenin sağlanmadığı ortamlarda manikür ve pedikür yaptırmayın. Hastane koşullarında hijyen sağlayan ayak sağlığı merkezlerini tercih edin.
• Oje ve yapay tırnak kullanmayın. Pembe ojelerin altında tırnak mantarı gizleniyor olsa da bu istenmeyen nemlenmeye neden olur ve enfeksiyonu artırır.
• Enfekte olmuş tırnağa dokunduktan sonra elinizi yıkayın. Tırnak mantarı tırnaktan tırnağa bulaşabilir.